Het ideale moment om eens na te denken over je verplaatsingen, om nieuwe gewoontes aan te nemen ... en om te voet te gaan. Een andere school? Van het lager naar het secundair? De weg naar school verandert, dus waarom zou je je ook niet op een andere manier verplaatsen? Vandaar dit interview met Coren, een vzw die zich inzet voor bewustmaking rond een duurzamer milieu, en die scholen helpt om duurzamere verplaatsingen te organiseren.
walk: Kunnen jullie een voorbeeld geven van scholen en projecten die voetgangersmobiliteit radicaal anders aanpakken?
Coren: De scholen die we begeleiden in het kader van hun Schoolvervoersplan (SVP) organiseren allerlei projecten om het stappen te promoten.
Er is eerst en vooral bewustmaking: in de maand september nemen dit jaar 90 scholen deel aan de actie “Te voet, met de fiets naar school”. Die scholen stimuleren leerlingen en ouders om de wagen te laten staan en op een “actieve” manier naar school te komen. Sommige scholen zetten ook activiteiten op touw waarbij ze te voet de buurt verkennen, samen met de leerlingen, leerkrachten of ouders. De scholen doen dit zelf of met de hulp van gespecialiseerde vzw’s en verenigingen. Andere scholen organiseren wedstrijden (vb.: dit jaar moedigt het Centre Scolaire du Souverain het voltallige schoolpersoneel aan om zo veel mogelijk stappen te zetten).
Naast bewustmaking zijn er verschillende educatieve projecten rond voetgangersmobiliteit. Heel wat scholen laten hun leerlingen van het 1ste en 4de leerjaar hun Voetgangersbrevet halen. Sinds 1 september zijn ook alle nieuwe handleidingen van Brussel Mobiliteit over voetgangersmobiliteit beschikbaar voor scholen. Deze handleidingen bevatten tal van oefeningen die aangepast zijn aan de leeftijd van de leerlingen (van de kleuterklas tot het 6de leerjaar) en verschillende trajecten om hun vaardigheden te testen en een badge te behalen.
Veel scholen organiseren hun verplaatsingen ook anders. Enkele jaren geleden startte het Institut de la Providence met begeleide rijen aan het einde van de schooldag. De twee oorspronkelijk ingevoerde rijen kenden zo veel succes dat het er nu vijf zijn!
En tot slot gaat meer voetgangersmobiliteit bijna altijd samen met steun van de gemeente of het Gewest, om de infrastructuur in de schoolomgeving te verbeteren. Als je mensen wilt stimuleren om te voet naar school te komen, dan zijn degelijke voetpaden, veilige oversteekplaatsen en voldoende verlichting in de winter essentieel. Scholen die al deze acties combineren (en dat zijn er al veel) zijn heel goed op weg om de voetgangersmobiliteit radicaal te veranderen.
Wat vinden de kinderen het leukst aan de activiteiten en initiaties rond voetgangersmobiliteit?
Wat ze vooral leuk vinden, is om de school even te verlaten en de buurt samen met hun vriendjes te verkennen. Kinderen die in de buurt wonen, vinden het fantastisch om de plekken die ze kennen en leuk vinden aan anderen te tonen. Ze zijn ook heel blij dat ze dingen ontdekken die ze voordien nooit hadden opgemerkt (steegjes, mooie gevels, signaaltegels aan bepaalde oversteekplaatsen, collectieve compostinstallaties, opmerkelijke bomen, fietsherstelzuilen, verborgen speelpleintjes, enz.).
Wie neemt het best zo’n initiatief?
Iedereen die zich gemotiveerd voelt, kan het initiatief nemen, maar voor een optimaal resultaat kun je het best een kleine, diverse groep samenstellen met vertegenwoordigers van het schoolteam, ouders, de directie, leerlingen, de inrichtende macht enz. Het voordeel van een kleine, diverse groep is dat je kunt nadenken over een gestructureerd actieplan en meer gedaan krijgt.
Wat heb je nodig om te starten?
In principe niks. Dat is het voordeel van stappen, je hebt er geen specifiek materiaal voor nodig. Een Schoolvervoersplan opstarten is een goed idee als je de zaken gestructureerd wilt aanpakken en steun zou willen van Brussel Mobiliteit (anderhalf jaar lang begeleiding door een gespecialiseerde vzw, opleidingen voor de leerkrachten, activiteiten voor de leerlingen, materiaal zoals hesjes, educatieve tools enz.).
Zijn er ook in andere landen voorbeelden van meer voetgangersmobiliteit op weg naar school en in de schoolomgeving?
In Engeland zet de organisatie Living Streets zich al 90 jaar in om de straten voor voetgangers leefbaarder te maken. Zo is hun Walk to School-campagne een jaarlijks terugkerend initiatief. Dit jaar is het thema “Walk through time”. Het hele schooljaar lang reizen de leerlingen door de tijd en verzamelen ze elke maand een badge met een sleutelmoment uit de geschiedenis (de ideale gelegenheid voor de leerkrachten om samen met de leerlingen die sleutelmomenten te ontdekken). Om de badge aan het einde van de maand te behalen, moeten de kinderen minstens één keer per week te voet, al steppend of met de fiets naar school gekomen zijn. Leuk detail: het zijn de kinderen zelf die de tekeningen op de badges hebben gemaakt, in het kader van een tekenwedstrijd georganiseerd door Living Streets. Naast deze campagne geeft Living Streets ook boekjes uit met activiteiten voor kinderen om het stappen leuker te maken. De resultaten van de vorige edities zijn indrukwekkend: gemiddeld 20% meer leerlingen gaan te voet naar school en aan de schoolpoort staan 30% minder wagens.
Tot slot nog een paar tips & tricks om te voet naar school te gaan:
1. Thuis: stippel vooraf de weg uit met behulp van voetgangersvriendelijke apps. Citymapper is een app die speciaal ontwikkeld werd om de beste reisweg te voet of met het openbaar vervoer te berekenen. Wanneer je de weg uitstippelt, mag je het STOP-principe niet uit het oog verliezen: eerst stappen, dan trappen, vervolgens openbaar vervoer en dan pas personenwagens.
2. Op school: organiseer voetgangersacties en stapexperimenten met begeleiding, en dat anderhalf jaar lang. Voor scholen bestaan er Schoolvervoersplannen of SVP’s. 2 leden van het walk-platform bieden deze begeleiding aan (Coren en Good Planet). Alle Brusselse kleuterscholen, lagere en middelbare scholen van alle netten en onderwijstypes kunnen hiervoor een subsidie krijgen.
Zin om in 2022-2023 een SVP op te starten in jouw school? Bespreek dit dan met de directie vóór 15 oktober 2022, want de inschrijving verloopt via de school.
3. Op weg naar school: verhoog de levenskwaliteit op weg naar school en in de schoolomgeving door problemen met de infrastructuur en de inrichting aan te kaarten bij je gemeente. Elk jaar kunnen gemeenten zich laten subsidiëren voor gemeentelijke acties rond mobiliteit en verkeersveiligheid, bewustmaking rond duurzame mobiliteit en investeringen in de infrastructuur. Er zijn tal van mogelijkheden: schoolstraten, de heraanleg van kruispunten, de plaatsing van verkeersdrempels, vooruitspringende/verbrede voetpaden of de afschaffing van parkeerplaatsen die het zicht aan oversteekplaatsen belemmeren.